Nhà gỗ Bình Dương 130 tuổi - Kiến trúc nghệ thuật tinh xảo hiếm có còn tới ngày nay

Sau 130 năm, ngôi nhà gỗ Bình Dương vẫn giữ nguyên những nét tinh xảo. Ngày nay, nó vừa là di tích lịch sử, nơi thờ tự và không gian sinh sống của gia đình tiểu thư họ Trần.

• Kiến trúc truyền thống của nhà nông thôn đồng bằng Bắc Bộ

Nhà gỗ Bình Dương đã 130 tuổi

Hãy cùng Kiến trúc VietAS tìm hiểu lí do vì sao công trình tuyệt đẹp này trở thành vô giá sau gần 1.5 thế kỷ nhé.

Gần 1.5 thế kỷ vẫn có hậu duệ sinh sống

Ngôi nhà lợp ngói âm dương ẩn mình dưới rặng cây cổ thụ

Đó là nhà cổ Trần Công Vàng (nhà cổ họ Trần) tọa lạc tại vị trí số 21 đường Ngô Tùng Châu, phường Phú Cường, thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. Nằm khuất trong dãy chợ Thủ, công trình là di tích lịch sử - kiến trúc và nghệ thuật hiếm hoi có tuổi đời gần 1.5 thế kỷ vẫn còn hậu duệ sinh sống.

Căn nhà chữ Đinh Nam Bộ truyền thống do ông Trần Văn Long xây dựng vào cuối thế kỷ 19

Ngôi nhà gỗ cổ 500m2 được ông Trần Văn Long xây từ năm 1889 đến năm 1892 trên khu đất rộng 1.333m2. Đây là một trong những nhà gỗ đẹp nhất Việt Nam ở khu vực phía Nam nói riêng còn tồn tại đến ngày nay. Nó được thiết kế theo kiểu nhà chữ Đinh Nam Bộ truyền thống thế kỷ 19.

Ông Trần Văn Long Long thuộc thế hệ thứ 5 của dòng họ Trần Công danh gia vọng tộc nổi tiếng đất Bình Dương xưa. Dòng họ này có công lớn trong việc gắn kết lịch sử vùng đất này với đội đóng thuyền thời chúa Nguyễn. Sau một thời gian chuyển sang nghề buôn bán gỗ, họ xây dựng ngôi nhà gỗ mái ngói này cùng với hai nhà cổ khác.

Nhà gỗ 1 tầng hiện nay thuộc quyền sở hữu của tiểu thư họ Trần

Bà Trần Thị Tuyết, hậu duệ của dòng họ Trần là người đang được thừa kế lại căn nhà do tổ tiên để lại

Chủ nhân hiện tại của ngôi nhà gỗ cổ đẹp này là bà Trần Thị Ánh Tuyết, con của bác sĩ nha khoa Trần Công Vàng. Bà được thừa kế lại cơ ngơi giá trị của tổ tiên sau khi người cha ruột qua đời.

Bà Tuyết là cháu đời thứ 5 thuộc hệ phái ông Trần Văn Long và thường được mọi người gọi vui với cái tên đài các “tiểu thư họ Trần”.

Hàng hiên phía trước vẫn giữa nguyên những tấm phiên cách đây hơn 1 thế kỷ

Không gian nhà nhìn từ trong ra mái hiên

Năm 1993, ngôi nhà gỗ Việt cổ được Nhà nước công nhận là Di tích lịch sử - Kiến trúc nghệ thuật. Hai năm sau, năm 2005, nó được trùng tu lại với quy mô lớn qua bàn tay tài hoa của các thợ lành nghề vào từ Huế. Kết cấu nhà gỗ xưa được tháo ra, tôn nền cao 40cm sau đó được các nghệ nhân lắp lại nguyên bản như hiện trạng ban đầu.

Kiến trúc nhà gỗ đẹp trong sự đơn giản với 5 gian 48 cột

Nhà gỗ cột tròn làm toàn bằng gỗ quý

Nhà gỗ Bình Dương của dòng họ Trần Công được lợp 3 lớp ngói âm dương. Trong đó, lớp cũ dưới cùng được che khít bởi hai lớp mới phía trên.

Lối ra vào ở các mặt của ngôi nhà gỗ Việt Nam được thiết kế thấp. Hai cửa sổ phía mặt tiền vẫn giữ nguyên hiện trạng là những tấm phiên chắn bên ngoài để tạo tầm nhìn, tạo thoáng và lấy ánh sáng. Cửa bên trong móc lên trần nhà. Đây là phong cách kiến trúc đặc trưng của nhà cổ Việt Nam của những thế kỷ trước.

Mọi chi tiết nhỏ nhất trong nhà dường như vẫn còn nguyên như khi "các cụ" còn sống

Người xưa phải có óc thẩm mỹ tinh tế và yêu nghệ thuật kiến trúc thế nào mới có thể dựng nên ngôi nhà đẹp đến như vậy

Ngôi nhà gỗ Nam bộ 130 tuổi có kết cấu 5 gian 2 chái (nhà 5 gian 2 chái). Các thanh xà, cột, tấm gỗ đều được đục mộng, lắp ghép lại với nhau chắc chắn dù không sử dụng bất cứ chiếc đinh nào. 48 cột gỗ được lắp thành 6 hàng có chức năng làm bộ khung từ trước ra sau chịu lực cho toàn bộ ngôi nhà.

Nhà gỗ 5 gian đẹp đề cao đạo đức uống nước nhớ nguồn

Khu vực thờ tự tinh xảo với cửa võng...

hoành phi, câu đối và các tranh khảm phong thủy cát tường

Nhà gỗ Bình Dương được làm bằng nhiều loại gỗ quý khác nhau. Hàng ngàn chi tiết lớn nhỏ đều được chạm khắc vô cùng tinh xảo. Các không gian sinh hoạt, nơi thợ tự đều được lắp ghép theo phong cách cổ truyền.

Không chỉ mang giá trị nghệ thuật kiến trúc, ngôi nhà gỗ cấp 4 còn lập bàn thờ tổ tiên đúng theo phong tục của người Việt như một sự đề cao đạo đức uống nước nhớ nguồn và trân trọng giá trị tín ngưỡng tâm linh truyền thống dân tộc.

Toàn bộ đồ nội thất từ thứ nhỏ nhất đều được chạm khắc tinh tế, cầu kỳ

Cận cảnh chiếc ghế phòng khách với những hoa văn chạm trổ tuyệt đẹp

Trang trí bàn thờ Tổ tiên với các bao lam, cửa võng, liễn đối, hoành phi bằng chữ Hán mang đậm triết lý nho giáo. Các họa tiết không những được chạm trổ công phu mà còn vô cùng bắt mắt.

Mỗi câu đối bàn thờ Tổ tiên hay từng hình chạm khắc đều mang nội dung, ý nghĩa riêng về truyền thống gia đình, những lời giáo huấn về cách đối nhân xử thế mà ông cha muốn nhắn nhủ tới các thế hệ mai sau.

• Kiến trúc gỗ truyền thống- nét đặc sắc nổi danh vùng Bắc Bộ

Trang trí nội thất nhà gỗ cổ đẹp đa dạng

Tấm bia gia phả của dòng họ Trần Công

Ngôi nhà gỗ Bình Dương đẹp thêm nhờ các ý tưởng trang trí nội thất phong phú và đa dạng. Ngoài treo các hoành phi, câu đối, các đồ trang trí bằng gỗ, gốm cũng được bày biện rất tinh vi.

Trải qua bao nhiêu năm tháng thăng trầm, hàng chục bộ bàn ghế phòng khách, bàn ghế gỗ nhà ăn, đôn, kệ được làm bằng gỗ quý chạm khắc khảm trai cầu kỳ... vẫn được các truyền nhân sử dụng và gìn giữ nguyên vẹn.

Những tấm ảnh chân dung quý giá được đặt ở những nơi trang trọng nhất nhà

Các bức ảnh chụp và tranh vẽ của tổ tiên dòng họ được bà Tuyết treo ở những vị trí trang trọng trong ngôi nhà.

Tủ sách cổ nằm ở một góc nhà

Những chiếc radio, máy hát đĩa, máy đánh chữ được sản xuất từ thế kỷ trước, tiểu thư họ Trần cũng vẫn còn lưu giữ. Hằng trăm cuốn sách cũ được đặt gọn gàng trong chiếc kệ kính ngay góc phải ngôi nhà gỗ cổ.

Tủ bài trí đồ lưu niệm và bàn đặt tượng Phật phong cách thiền an lạc

Mặc dù hiên nhà phía bên phải và phía sau xây tường bao quanh để để đồ đạc nhưng không làm ảnh hưởng đến sự thông thoáng chung của toàn bộ không gian.

Radio, máy hát đĩa, máy đánh chữ... từ thế kỷ 19

Hiện nay, đa số các căn phòng phía sau nhà gỗ Bình Dương đều đang bỏ trống. Chúng được ngăn cách bởi những vách gỗ kiên cố.

Các ngôi nhà cổ họ Trần

Khu vực phía sau nhà và các không gian phòng ốc được ngăn cách bởi những vách gỗ kiên cố

Như đã giới thiệu ở trên, ngoài nhà cổ Trần Công Vàng, dòng họ Trần Công còn 2 ngôi nhà cổ khác cũng được xây dựng cùng thời điểm cuối thập niên 1890 tại thành phố Thủ Dầu Một (ngày nay). Đó là nhà cổ Trần Văn Hổ hay nhà cổ Đốc Phủ Đầu và nhà cổ Xã Tề. Nhà cổ Đốc Phủ Đẩu tọa lạc tại số 18, đường Bạch Đằng được công nhận là Di tích lịch sử kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia.

• Kiến trúc nhà ở truyền thống miền Trung – nét duyên xưa của người Việt

Theo Vietnamnet/Zing