Trang trí bàn thờ Tổ tiên và những câu đối bàn thờ Tổ tiên hay nhất để tham khảo

Khi lập không gian thờ cúng tại gia, ngoài bàn thờ Tổ tiên, để phòng thờ trang nghiêm, thanh tịnh và bề thế; các gia đình Việt còn trang trí thêm hoành phi, câu đối và cửa võng được sơn son thiếp vàng. Nhà nào càng lộng lẫy càng chứng tỏ sức mạnh gia thế, dòng tộc.

Bàn thờ Tổ tiên theo phong cách tối giản nhưng vẫn đủ 2 lớp trong và ngoài

Dù đã bước sang thế kỷ 21 nhưng đối với nhiều gia đình Việt Nam, đặc biệt ở khu vực miền Bắc, những cá nhân hàng trâm anh thế phiệt, danh gia vọng tộc không chỉ được tôn kính ở dòng họ, làng, xã mình mà còn được nể trọng cả khi ra ngoài xã hội.

Vì thế, việc chăm chút trang trí bàn thờ Tổ tiên và những nơi thờ phụng ông, bà, cụ, kỵ, thủy Tổ… cho thật quy mô, hoành tráng để khẳng định tầm ảnh hưởng của mình chưa bao giờ thôi là niềm trăn trở đối với các gia đình, dòng tộc Việt.

Dù là nhà thờ Họ, nhà thờ Chi họ và bàn thờ Tổ tiên tại gia thì cách lập bàn thờ Tổ tiên về cơ bản vẫn tuân thủ bố cục sắp xếp chung theo truyền thống, chỉ khác ở quy mô. Cùng là thờ cúng Gia tiên nhưng nhà thờ Họ là bậc cao nhất, sau đó đến nhà thờ Chi họ, cuối cùng mới tới cấp độ bàn thờ tại gia.

1. Bố cục bàn thờ Tổ tiên

Như đã chia sẻ ở bài viết về cách lập bàn thờ Tổ tiên đúng theo phong tục của người Việt, bàn thờ Tổ tiên truyền thống có bố cục 2 lớp: Lớp trong cao hơn và lớp ngoài thấp hơn. Lớp trong thường bày biện các đồ quan trọng cố định như đỉnh đồng, ngai, di ảnh (ảnh thờ)... Lớp ngoài thường để bày biện các lễ vật để dâng cúng thay đổi tùy theo các ngày mồng Một, Rằm hay Lễ - Tết.

Mô tả bố cục bàn thờ Tổ tiên trong phòng thờ

Ngoài các đồ thờ đã thống kê, để phòng thờ đẹp và uy nghi dân gian còn thiết kế thêm nhiều chi tiết khác có sơn son thiếp vàng và chạm khắc cầu kỳ như:

2. Cửa võng

Cửa võng là gì? Cửa võng là phần trang trí mang tính ước lệ nằm ở phía ngoài cùng của khu vực thờ cúng. Nó có tác dụng ngăn cách không gian bên ngoài với bàn thờ Tổ tiên và giúp không gian linh thiêng này hoành tráng, sang trọng hơn.

Cửa võng làm bằng gỗ, cùng chất liệu và tông màu với các đồ thờ khác. Nó có thể làm đặc với phào chỉ hiện đại hoặc đục cầu kỳ bằng các họa tiết cách điệu hình cây mai, hoa mai hoặc cây tùng, cây trúc hóa long…được sơn son thiếp vàng nổi bật.

Ngày nay, do các thủ tục được đơn giản hóa, phần do du nhập nhiều phong cách nội thất hiện đại từ các nước tân tiến hơn như Trung Quốc, Nhật Bản... vào Việt Nam nên không chỉ mình cửa võng mà nhiều đồ đạc nhà ở có hoa văn, họa tiết nhẹ nhàng hơn. Những cửa võng sơn son thiếp vàng cầu kỳ hầu như chỉ còn thấy nhiều ở đình, chùa, miếu mạo, nhà thờ họ...

Cửa võng truyền thống (Ảnh: ducdongbaolong.vn)

Cửa võng hiện đại

3. Hoành phi

Hoành phi gọi nôm na là một tấm biển gỗ treo ngang ở bên phía trên bàn thờ. Hoành phi thường khắc 3 hoặc 4 chữ Hán hoặc chữ Nôm.

Hoành phi có 2 loại: Loại chỉ khắc chữ gọi là Đại tự và loại khắc chữ hình cuốn thư gọi là Cuốn thư. Ngày xưa, những gia đình điều kiện eo hẹp chỉ dùng tấm cót đóng nẹp rồi dán lên những tấm giấy đỏ viết đại tự treo lên thay cho hoành phi gỗ.

Nội dung những chữ viết trên hoành phi để tỏ lòng tôn kính của bậc con cháu hoặc ghi nhớ công đức đối với các vị Tổ tiên.

4. Câu đối

Thông thường, gia đình nào có trang trí hoành phi thì sẽ treo kèm theo câu đối dọc ở hai bên cho cân xứng. Vì thế, câu đối và hoành phi luôn song hành với nhau.

Câu đối được treo ở hai bên cột hoặc hai bên tường của bàn thờ. Nội dung câu đối đa phần cũng thể hiện tấm lòng thành kính, biết ơn và xưng tụng công đức của Tổ tiên. Đôi khi câu đối mô tả cảnh an nhàn của con cháu nhưng thường treo ở phòng khách.

Hoành phi và câu đối trang trí trên bàn thờ Tổ tiên

5. Các đồ trang trí khác

Ngoài ra, các loại lọ lộc bình, tranh phong thủy, tranh thư pháp, tranh phú quý, hoa, cây phong thủy hoặc linh vật phong thủy... cũng được chọn để trang trí phòng thờ hay phòng khách. Tất cả những đồ này đều toát lên sự cao quý, thanh nhã, đại diện cho PHÚC, ĐỨC, TÀI, LỘC, THỌ hoặc thể hiện ý nghĩa giáo dục, đạo hiếu hay những câu nói mang ý nghĩa răn dạy con cháu.

Trang trí bàn thờ Tổ tiên theo phong cách nội thất Nhật Bản

*Một số chữ ĐẠI TỰ hay thường dùng trên HOÀNH PHI:

1. Kính như tại

Dịch nghĩa:

Con cháu kính trọng Tổ tiên như Tổ tiên lúc nào cũng tại vị trên bàn thờ.

2. Phúc mãn đường

Dịch nghĩa:

Gia đình đầy đủ dư phúc đức.

3. Bách thế bất thiên

Dịch nghĩa:

Bao giờ con cháu cũng ăn ở đúng mực không thiên lệch.

*Một số CÂU ĐỐI bàn thờ Tổ tiên hay dùng bằng tiếng Việt

1. Ngày tháng yên vui nhờ phúc ấm

Cần kiệm sớm hôm dựng cơ đồ.

2. Tổ tiên xưa vun trồng cây đức lớn

Con cháu nay giữ gìn nhớ ơn sâu.

3. Noi gương tiên tổ truyền thống anh hùng muôn thưở thịnh

Nối nghiệp ông cha phát huy khí thế vạn đời vinh.

4. Lấy trung hiếu trì gia bền vững

Dùng đức nhân xử thế lâu dài.

5. Phúc ấm trăm năm Tổ tiên còn để lại

Nề nếp gia phong con cháu phải giữ gìn.

6. Nhờ thọ đức ông cha đã dựng

Đạo tôn thần con cháu đừng quên.

7. Tổ tiên tích đức ngàn năm thịnh

Con cháu nhớ ơn vạn đại vinh.

8. Ơn dưỡng dục sau tựa biển Đông

Nghĩa sinh thành cao hơn non Thái.

9. Phụng sự tổ tiên hồng phúc đến

Nuôi dạy con cháu hiển vinh về.

10. Tổ tiên ta dày công xây dựng

Con cháu nhà ra sức trùng tu.

11. Nghiệp tổ vững bền nhân, trí, dũng

Gia phong muôn thuở đức, thảo, hiền.

12. Thờ tiên tổ như kính tại thượng

Giúp hậu nhân sáng bởi duy tân.

13. An bình thần liệu nền gia thất,

Sáng rực tôn huân ấm tử tôn.

14. Ngước mắt nhớ tổ tông công đức

Ghi lòng làm hiếu tử hiền tôn.

15. Tổ tông gieo trồng nền điền phúc

Cháu con canh tác nết viên tân.

16. Nhờ tiên tổ anh linh phù hộ

Dìu cháu con tiến bộ trưởng thành.

17. Cây cỏ chào xuân cánh lá thắm

Tổ tông tích đức cháu con vinh.

18. Họ hàng tôn quý công danh muôn thuở chẳng phai màu

Tổ miếu thiêng liêng phúc đức nghìn thu còn tỏa sáng.

19. Chất chứa nghĩa nhân nghìn thuở thịnh

Trau dồi phúc đức vạn đời tươi.

20. Ơn nghĩa quân thần còn mãi với đất trời

Tinh thần tổ tiên sống luôn trong con cháu.

21. Muôn thuở công thành danh hiển đạt

Nghìn thu đức sáng họ phồn vinh.

22. Các hệ phồn vinh nhờ phúc ấm

Nhiều đời cố gắng tỏ công xưa.

23. Tổ tông công đức còn thơm dấu

Cháu thảo con hiền sáng mãi gương.

*Một số CÂU ĐỐI bàn thờ Tổ tiên hay dùng bằng tiếng Hán Việt

1. Câu đối có thể treo ở mọi nhà:

1. Tổ tông công đức thiên niên thịnh

Tử hiếu tôn hiền vạn đại xương.

Dịch nghĩa :

Công đức tổ tôn nghìn năm thịnh

Hiếu hiều côn cháu vạn đời ngay.

2. Tổ tiên phương danh lưu quốc sử

Tử tôn tích học kế gia phong.

Dịch nghĩa:

Tiên tổ danh thơm ghi sử nước

Cháu con tích học nổi cơ nhà.

3. Bản căn sắc thái ư hoa diệp

Tổ khảo tinh thần tại tử tôn.

Dịch nghĩa:

Sắc thái cội cành thể hiện ở hoa lá

Tinh thần tổ tiên trường tồn trong cháu con.

4. Hữu khai tất tiên, minh đức giả viễn hỹ

Khắc xương quyết hậu, kế tự kỳ hoàng chi.

Dịch nghĩa:

Lớp trước mở mang, đức sáng lưu truyền vĩnh viễn,

Đời sau tiếp nối, phúc cao thừa kế huy hoàng.

5. Bách thế bản chi bồi chỉ phúc

Nhất gia trữ trục thụ phong thanh.

6. Triệu nhân ngật dụng hữu thành, hiếu tư duy tắc

Thế đức khắc xương quyết hậu, phúc lí vĩnh tuy.

7. Phúc sinh lễ nghĩa gia đường thịnh

Lộc tiến vinh hoa phú quý xuân.

8. Cúc dục ân thâm Đông hải đại

Sinh thành nghĩa trọng Thái sơn cao.

9. Hiếu kính thông Tông tổ

Trinh tường tập tử tôn.

10. Tông tổ thiên thu trường tự điển

Nhi tôn vạn cổ thiệu như hương.

11. Tổ đường bách thế hương hoa tại

Duệ tộc thiên thu phúc lộc trường.

2. Các câu đối treo ở phòng khách

1. Sơn thủy thanh cao xuân bất tận

Thần tiên lạc thú cảnh trường sinh.

Dịch nghĩa:

Phong cảnh thanh cao xuân mãi mãi

Thần tiên vui thú cảnh đời đời.

2. Vinh là lao động

Hạnh là trường sinh.

3. Thiên địa công bằng

Đức năng thắng số.

4. Mở rộng lòng nhân

Vun trồng cội đức.

5. Rễ sâu chẳng sợ cành lay động

Cây thẳng đừng lo bóng xế chiều.

6. Đạo mẹ, đức cha, biển rộng trời cao khôn sánh

Tình chồng, nghĩa vợ, buồn ân bể ái nào tày.

7. Thiên hạ đều tham châu ngọc quý

Gia đình chỉ chuộng cháu con hiền.

8. Hiếu thảo mới sinh con hiếu thảo

Nhân từ lại có trẻ nhân từ.

9. Thành danh bởi trải thời gian khổ

Toại chí nhờ qua buối khốn cùng.

10. Người hiền tài gánh vác việc non sông

Con cháu thảo yên lòng cha mẹ.

- Phụng gia tiên

- Trung hậu gia thanh

- Tổ củng tôn bồi

- Gia môn khang thái

*Đại tự trên HOÀNH PHI nhà thờ tổ:

1. Phụng tổ đường
2. Đức duy linh
3. Vạn cổ trường xuân
4. Vĩnh miên thế trạch…

*Các CÂU ĐỐI nhà thờ tổ:

1. Mộc xuất thiên chi do hữu bản,

Thuỷ lưu vạn phái tố tòng nguyên.

Dịch nghĩa:

Cây chung nghìn nhánh sinh từ gốc

Nước chảy muôn dòng phát tại nguồn.

2. Tộc tính quý tôn, vạn đại trường tồn danh kế thịnh

Tổ đường linh bái, thiên niên hắng tại đức lưu quang.

Dịch nghĩa:

Họ hàng tôn quý, công danh muôn thủa chẳng phai mờ

Tổ miếu linh thiêng, phúc đức ngàn thu còn toả sáng.

3. Đức thừa tiên tổ thiên niên thịnh

Phúc ấm nhi tôn bách thế vinh.

4. Tổ đức vĩnh thùy thiên tải thịnh

Gia phong hàm lạc tứ thời xuân.

5. Dục cầu bảo an vu hậu duệ

Tu bằng cảm cách ư tiên linh.

Tổng hợp