Triết lí sống trong các thiết kế biệt thự sân vườn kiểu Nhật từ vật liệu xây dựng và trang trí

Bước vào không gian thiết kế biệt thự sân vườn kiểu Nhật luôn cho cảm giác thanh tịnh như hư không. Mọi âm thanh, ánh sáng, màu sắc, hương, vị đều tập trung vào mục đích duy nhất: Nuôi dưỡng tinh thần, trau rèn trí tuệ, hướng con người tới CHÂN, THIỆN, MỸ để đạt đến giác ngộ.

Thiền là “sinh mệnh và cốt tủy” chi phối văn hóa Nhật. Không ngạc nhiên khi trong từng góc nhà, mảnh vườn của họ đâu đâu cũng thấy nét tự nhiên, mộc mạc nhưng kết hợp rất có chủ đích. Chúng phản ánh mối quan hệ tương sinh tương khắc trong thế giới vạn vật, mà trung tâm là con người.

Có rất nhiều cách tiếp cận vấn đề Thiền trong văn hóa tín ngưỡng, tâm linh cũng như kiến trúc, nghệ thuật, đời sống Nhật Bản. Tuy nhiên, Kiến trúc VietAS chỉ phân tích các yếu tố Ngũ hành trong thiết kế biệt thự sân vườn kiểu Nhật dưới góc nhìn của mình.

Trọng tâm của vấn đề tập trung vào việc sử dụng nguyên liệu, vật liệu và đồ đạc ở không gian sống. Một tiếp cận không hẳn mới nhưng mang đến nhiều điều thú vị, bất ngờ xen lẫn cảm phục về nghệ thuật bài trí của người Nhật.

Tượng Phật cười trong khu vườn Nhật Bản

Thiền và đặc sản văn hóa phong cách Nhật

Theo tác giả Nhật Chiêu (@thientrithuc.org), trước khi Thiền Tông nói riêng (thế kỷ XII), Phật giáo nói chung (thế kỷ VI) du nhập vào Nhật Bản thì đời sống văn hóa tâm linh nơi đây đã được chi phối bởi Thần đạo và Khổng giáo.

Thần đạo là tín ngưỡng dân gian Nhật Bản thiên về đời sống tình cảm, tinh thần. Tín ngưỡng này thờ các vị thần (Kami) trong thiên nhiên và trong thế giới các tổ tiên, như nữ thần Mặt trời chẳng hạn. Nó phản ánh tính cách nổi bật của dân tộc Nhật như: Giản dị, yêu thiên nhiên, yêu sự trong sạch.

Lúc đầu Thần đạo không có tên gọi, sau gọi là Shintô hay Kami nô michi để phân biệt với tôn giáo mới (Phật giáo). Các lời cầu nguyện của Thần đạo tồn tại dưới dạng thơ ca nghi lễ gọi là Nôritô (hay Chúc từ).

Shimogamo - ngôi đền thờ Thần đạo nổi tiếng ở tỉnh Kyoto Nhật Bản

Khổng giáo Trung Hoa không vào Nhật Bản một cách cứng nhắc, mà được biến đổi phù hợp với tình hình văn hóa xã hội. Các “chế độ thi cử thiên về hư văn của Nho học không phát triển ở Nhật”. Nhưng các nghi lễ trung, tín, hiếu, nghĩa… lại ăn sâu vào tính cách.

Khổng giáo trở thành triết lí trong cơ cấu xã hội, luân lí đạo đức Nhật Bản. Nó được duy trì trong nhiều thế kỷ nay và là “đặc sản” không thể lẫn với bất kỳ dân tộc nào khác trên thế giới.

Đối với người Nhật, Khổng giáo chi phối chuẩn mực đạo đức xã hội

Phật giáo du nhập vào Nhật Bản khi đã có Thần đạo và Khổng giáo nhưng không hề “đối đầu” mà nhanh chóng xích lại gần nhau. Dần dần các Kami còn được coi là do Phật, Bồ Tát hóa thân mà thành.

Bởi vậy, Phật giáo nhanh chóng phát triển ở Nhật Bản với nhiều tông phái khác nhau. Trong đó, Thiền tông ảnh hưởng lớn đến mọi tầng lớp, từ thế giới quan lại, quý tộc, võ sĩ tới thường dân thấp hèn.

Và ngày nay, khi nhắc tới phong cách thiền Nhật Bản (Zen), chúng ta có thể ngầm hiểu ý muốn nói tới Thiền tông.

Còn Thiền Tông, Phật giáo là triết lí nhân sinh

Nên xem: Nhà tắm Nhật Bản - Nơi có thể "thay đổi cả thế giới"

Với mục đích tu thân dưỡng tâm, hướng tới giác ngộ. Đi thiền, ngồi thiền, đứng thiền, ăn thiền, nằm thiền,… mọi cảnh vật, đồ đạc trong biệt thự sân vườn kiểu Nhật luôn hướng tới thiên nhiên. Nó nhắc nhở mỗi người phải luôn có ý thức hướng tới giá trị chân, thiện, mỹ.

Để hiểu hơn về vấn đề này, mời bạn cùng Kiến trúc VietAS phân tích triết lí vạn vật  trong thiết kế biệt thự kiểu Nhật thông qua các yếu tố Ngũ hành phong thủy dưới đây.

Triết lí vạn vật sinh sôi trong các thiết kế biệt thự sân vườn kiểu Nhật

Nếu đã biết tới 3 sai lầm khi xây nhà thường gặp mà Kiến trúc VietAS từng chia sẻ, hẳn bạn vẫn nhớ: Cân bằng Âm Dương là gốc rễ của sự sinh sôi và phát triển trong thế giới vạn vật. Có Âm thì phải có Dương, có Dương thì phải có Âm. Nếu chỉ có mỗi Dương mà không có Âm thì vạn vật không sinh. Nếu chỉ có mỗi Âm mà không có Dương thì vạn vật không phát triển (Cô Dương bất sinh, độc Âm bất trưởng).

Âm - Dương là hai thái cực đối lập nhưng luôn tồn tại trong bất cứ sự vật nào. Triết lí này đã tồn tại hàng ngàn năm nay tạo nên nền văn hóa phương Đông đặc sắc, khoa học mà huyền bí.

Mỗi Hành trong phong thủy đều mang tính Âm – Dương khác nhau tạo nên những cặp tương sinh, tương khắc. Nước (Thủy) giúp cây cối (Mộc) tốt tươi. Cây (Mộc) cho củi đốt tạo ra lửa (Hỏa) để nấu nướng. Lửa (Hỏa) khi đốt củi cháy thành tro bón cho đất (Thổ) giàu dinh dưỡng. Trong đất (Thổ) lại hình thành các mỏ quặng kim loại (Kim) để làm kim khí. Quặng và kim loại được nung chảy thành dạng lỏng giống như nước (Thủy) để làm thành nhiều đồ vật khác nhau.

Thấm nhuần sâu sắc quy luật này, các biệt thự vườn Nhật Bản luôn được thiết kế nằm gọn trong thế giới thiên nhiên thu nhỏ. Điều đó thể hiện ở việc kết hợp 5 Hành bài bản, đẹp mắt và tinh tế đến mức, chúng ta ngỡ như mọi thứ xuất hiện đều là ngẫu nhiên. Nhưng thực tế thì ngược lại.

Vạn vật sinh sôi nảy nở xung quanh, trung tâm là con người

Thiêt kế biệt thự sân vườn kiểu Nhật mang yếu tố Kim

Khác với xác định nhà hình Kim Mộc Thủy Hỏa Thổ, việc phân tích các yếu tố Ngũ hành trong biệt thự phong cách Nhật Bản khái quát hơn. Nó khám phá các “nguyên tắc” kết hợp mà người Nhật sử dụng trong lối bài trí không gian nhà ở của mình.

Hành Kim là biểu tượng của mùa thu, mang sức mạnh và sự thông minh, nhạy bén. Nó không chỉ đại diện cho thể rắn và khả năng chứa đựng, mà còn là vật dẫn.

Trong ngôi nhà Nhật Bản hành Kim thường gồm: Các đồ vật bằng kim loại, hình tròn bầu, mái vòm, màu trắng, xám, bạc hay vàng ươm….

Ví dụ: Đồ dùng nhà bếp như xoong, nồi, siêu, ấm, chảo, dao, thìa,…. Đồ trang trí như: tranh tường, giấy dán (màu trắng sáng), đồng hồ… Hay các đồ kim khí ngoại thất và làm vườn như: bình tưới, cuốc, xẻng, mai, thuổng...

Siêu đun nước - một vật dụng nhà bếp mang yếu tố Kim

Thiêt kế biệt thự sân vườn kiểu Nhật mang yếu tố Mộc

Mộc được nhận biết dưới hình tượng là các loại cây và sản phẩm từ cây (gỗ). Nó đại diện cho mùa xuân, tượng trưng cho sự sinh sổi nảy nở và sự mềm dẻo. 

Trong các biệt thự phong cách Nhật Bản truyền thống; những sản phẩm từ gỗ, tre, giấy, mây, vải là đồ nội thất chính. Cùng với màu xanh lục của tán cây rợp bóng, những bức tranh phong cảnh hay các kiến trúc và đồ vật hình cột trụ đều đại diện cho hành Mộc xuất hiện trong không gian sống.

Cây cối trong các khu vườn Nhật Bản được lựa chọn rất kỹ lưỡng. Những yêu cầu về định dạng to nhỏ, hình tròn, vuông… vô cùng tỉ mỉ. Tất cả đều được làm chuẩn xác theo bản vẽ thiết kế để tạo nên một tổng thể hoàn hảo.

Ngoài những cây lớn, cây bonsai hay cây hoa, biệt thự vườn Nhật Bản còn sử dụng khá nhiều loại cỏ cho màu xanh mướt.

Theo Kiến trúc sư Hồ Hữu Trinh, muốn cỏ tự nhiên sân vườn dầy như các biệt thự sân vườn kiểu Nhật, gia chủ cần chọn vị trí có đủ điều kiện ánh sáng, nhiệt độ và độ ẩm để trồng; đồng thời phải chăm sóc đúng cách để cỏ phát triển đều và đẹp.

Cây cối được lựa chọn rất kỹ trong thiết kế biệt thự vườn Nhật Bản

Nội thất truyền thống Nhật Bản hoàn toàn gắn với yếu tố Mộc

Nên xem: Thiết kế phong cách tối giản thông minh giúp ngôi nhà đẹp lâu bền nhất

Thiêt kế biệt thự sân vườn kiểu Nhật mang yếu tố Thủy

Hành Thủy đại diện cho nước và mùa đông. Nó thiên về bản ngã, nghệ thuật, vẻ đẹp và liên quan đến mọi thứ. Đây cũng là một yếu tố rất quan trọng trong Phong thủy.

Với biệt thự phong cách tối giản Nhật Bản, “Nước” không thể thiếu. Họ đưa nước vào không gian vườn và nhà bằng nhiều cách khác nhau.

Nước trong chế biến ẩm thực nhà bếp hay tiếng nước rót trà trong nghệ thuật trà đạo (Cha-đô).

Việc thưởng thức chén trà Nhật Bản là phải có hương hoa, tranh treo trên vách, tiếng lá rơi hay tiếng nước chảy… Tất cả hòa quyện với nhau tạo thành một thứ thanh âm tinh khiết, trong trẻo. Nó giúp con người dễ dàng đạt tới trạng thái thanh tịnh nhất để mở mang trí tuệ.

Trà đạo là kết tinh của triết lí sống Nhật Bản

Tiếng nước chảy trên vách đá ở các khu tiểu cảnh non bộ, tiếng suối róc rách hay tiếng nước lăn tăn dưới mặt hồ đầy cá...

Nước chảy róc rách trên vách đá tự nhiên hay nhân tạo...

Dưới ao hay dưới hồ...

Nước có thể kết hợp với cây xanh, tháp chuông hoặc tượng để tạo nên những hồ nước hay dòng suối trong vắt như chốn bồng lai.

Nước tĩnh lặng soi bóng tháp chuông, cây xanh và đá

Nước có thể kết hợp với gạch, đá để tạo nên những cây cầu cong vắt ngang đôi bờ lãng mãn.

Nước hiền hòa dưới những cây cầu gỗ uốn cong vắt ngang đôi bờ

Nước có thể kết hợp với các đồ trang trí ngoại thất phong cách Zen để tạo nên khung cảnh đậm chất Phật giáo.

Nước với hoa và cột đá mái cong

Nước với rêu, phong và gỗ

Tất cả sự sáng tạo vô hạn đó giúp không gian biệt thự Nhật Bản luôn bao trùm không khí bình yên và thanh cao.

Thiêt kế biệt thự sân vườn kiểu Nhật mang yếu tố Hỏa

Kiến trúc Nhật Bản đơn giản, tinh tế. Vì vậy, thiết kế biệt thự sân vườn kiểu Nhật cũng không vượt ra ngoài quỹ đạo đó.

Người Nhật rất giỏi tính toán và sắp đặt mọi thứ hợp lý nhưng ai cũng có thể nhìn thấy. Mỗi không gian biệt thự vườn Nhật Bản đều là sự mô phỏng vũ trụ, thế giới thiên nhiên xung quanh. Trong đó, con người là chủ thể.

Hành Hỏa tượng trưng cho mùa hè rực cháy, danh dự và sự công bằng. Nó được người Nhật khéo léo gửi gắm vào biểu tượng mặt trời, ánh sáng đèn, nến, lửa, những vật dụng hình tam giác, các loại đồ thủ công mỹ nghệ, đồ nội thất, tranh ảnh, trang phục hay đồ ẩm thực màu đỏ, cam, tím sặc sỡ.

Không khó để nhận diện yếu tố Hỏa trong các thiết kế biệt thự sân vườn kiểu Nhật

Thiêt kế biệt thự sân vườn kiểu Nhật mang yếu tố Thổ

Thổ là yếu tố trung tâm trong Ngũ hành. Nó hỗ trợ, nuôi dưỡng và tương tác với các hành còn lại, là mảnh đất phát triển của mọi sinh vật. Thổ rất đáng tin cậy và là chỗ dựa vững chắc.

Đá, sỏi, đất, gạch, sành, sứ, bê tông… là những vật liệu chính mà người Nhật dùng để xây nhà: Từ móng, tường, vách, lối đi trong vườn, hàng rào nhỏ ngăn cách không gian, hòn non bộ, vật trang trí nội ngoại thất, đồ gia dụng hay trà cụ (dụng cụ trà đạo) .

Cùng với các đồ vật hình vuông, màu vàng, cam, nâu, các vật liệu kể trên đều thuộc yếu tố Thổ được sử dụng trong thiết kế biệt thự sân vườn kiểu Nhật.

Nó về đá. Đá có thể là tự nhiên hay đá nhân tạo, đặt dạng đứng hay nằm, treo lên cao hay để sát mặt đất, có hình thù tự nhiên hay sáng tạo theo ý đồ của chủ nhân cũng đều được người Nhật gửi gắm ý nghĩa nào đó. Màu sắc của đá cũng thường chọn theo ý đồ thiết kế tổng thể để không lạc tông.

Đá là linh hồn trong các khu vườn Nhật Bản

Dù xếp nằm...

hay đứng đều là bộ khung góp phần định hình không gian ngoại thất.

Nên xem: Thiết kế nhà phố hiện đại 2 tầng theo phong cách Zen Nhật Bản

Có thể nói, phong cách thiết kế biệt thự sân vườn kiểu Nhật đưa cả thế giới vạn vật vào nơi ở. Nó không chỉ phản ánh nét đặc sắc trong văn hóa, đời sống của riêng đất nước mặt trời mọc mà còn cho thấy vẻ đẹp tinh túy, huyền bí của người Á Đông. Sống trong môi trường tuyệt vời như vậy sẽ rèn luyện cho chúng ta tính cách kỷ luật, thật thà, khiêm tốn, giản dị, trong sáng và thanh cao hơn. 

Nếu bạn muốn mỗi sáng thức dậy được tận hưởng thanh âm trong trẻo của cuộc sống bằng tất cả các giác quan của mình, hãy gọi ngay cho Kiến trúc VietAS để được tư vấn, thiết kế và thi công ngôi nhà mơ ước chuẩn Nhật. Vì một cuộc sống đích thực nhé.

Kiến trúc VietAS

Hoa Nắng nói

Tháng bảy 26,2019 11:47 Sáng

Trả lời

Bài viết hay quá đi mất <3

Xem thêm »