Những nét tiêu biểu về kiến trúc Ấn Độ

Những công trình kiến trúc của Ấn Độ luôn trường tồn với dòng chảy của thời gian. Đặc biệt, ngoài vẻ đẹp sa hoa lộng lẫy, nguy nga và tráng lệ, các công trình kiến trúc này còn ẩn chứa nhiều nét đẹp văn hóa của người Ấn Độ. Để hiểu rõ hơn về đặc điểm kiến trúc Ấn Độ, mời bạn đọc cùng kientrucvietas.com khám phá nhé.

Kiến trúc Ấn Độ giáo

Ấn Độ nằm ở phía Nam châu Á và là một quốc gia có nền văn hóa lâu đời và phát triển rực rỡ vào bậc nhất của thế giới. Đây cũng là mảnh đất màu mỡ cho các tôn giáo du nhập. Điêu khắc và kiến trúc Ấn Độ thực sự là một thành tựu lớn trong kho tàng nghệ thuật Ấn Độ. Trong đó kiến trúc mang đầy tính sáng tạo và sống động, đây chính là một biểu tượng hùng hồn của các mô hình xã hội trong lịch sử Ấn Độ.

Vào khoảng thế kỉ thứ 6 đến thế kỉ thứ 9, hay còn gọi là thời kì hậu Gupta, Ấn Độ giáo dần thay thế Phật giáo, các đền ngoài trời thay thế các chùa chiền hang động. Đền thờ ở Mahabalipuram và ở Ellora được đục đẽo từ đá núi lửa nguyên khối, đây được xem là bản trình bày bằng đá vũ trụ luận của Ấn Độ. Đền thờ lingaraja ở Bhuvaneshwar được xây bằng gạch với những tòa tháp đồ sộ có móc hình vành khăn. Ở miền Nam nước Ấn, đền thờ có các tháp tam quan bên các tường bao quanh và được trang trí với nhiều tác phẩm điêu khắc nổi tiếng, Một số công trình tiêu biểu có thể kể đến như: cụm thánh tích Mahabalipuram, Pandava ratha,...

Cụm thánh tích Mahabalipuram đồ sộ bằng đá (Ảnh: Smitakhanna - P.A.B)

Cụm thánh tích Mahabalipuram xây dựng vào khoảng những năm 630 và 715 được các nhà khoa học ví như đỉnh Everest của nghệ thuật cổ Trung đại của Ấn Độ. Đây là một cụm kiến trúc đặc biệt bao gồm nhiều ngôi đền Ấn Độ giáo to nhỏ khác nhau được tạc trực tiếp vào những tảng đá liền khối lớn như các catha (thiên xa) và đền thờ thần Si-va có tên là Đền ven biển xây hoàn toàn bằng đá. Bên cạnh các ngôi đền có những tượng lớn: voi, sư tử, bò…

Mỗi thiên xa đá khối có vóc dáng riêng của nó như thân vuông, mỗi cạnh dài 8,85 mét, cao 12,2 mét và bộ mái ba tầng thu nhỏ dần về phía đỉnh. Hai tầng mái phía dưới có hành lang bao quanh và được tô điểm bằng các tháp nhỏ, còn tầng thứ ba hay tầng trên cùng được thiết kế với hình dáng một khối vòm tròn lớn, gây được ấn tượng hoành tráng mạnh mẽ.

Mặc dù rất đa dạng và phong phú về đề tài thể hiện, song nghệ thuật điêu khắc đá ở Mahabalipuram vẫn toát lên một bút pháp hoặc phong cách nghệ thuật chung là: chuẩn xác, mạnh mẽ, sống động và hoành tráng, Mahabalipuram với nhiều ngôi đền độc đáo và những hình phù điêu khổng lồ quả là điều kì diệu của nghệ thuật miền Nam nước Ấn.

Kiến trúc Phật Giáo

Kiến trúc điêu khắc độc đáo của Phật giáo (Ảnh: Took - P.A.B)

Phật giáo là đề tài phong phú cho nhiều ngành học thuật và cuộc đời của Đức Phật cũng chứa đựng nhiều điều hứng thú cho các nghệ nhân tạo hình và kiến trúc Ấn Độ. Ra đời vào khoảng thế kỉ VI TCN, kiến trúc Phật giáo có hai loại hình chủ yếu. Loại hình thứ nhất là thờ nơi thờ thánh tích (hay xá lị) của Phật, gọi là Stupa, một hình thức mộ táng nhưng cũng đồng thời là tháp. Loại hình thứ 2 gọi là chùa, là nơi thờ hình tượng Phật và là chỗ ở của nhà tu hành. Tiêu biểu cho hai loại hình kiến trúc Phật giáo đó là chùa hang Ajanta và Stupa Sanchi.

Nằm ở miền Trung Ấn, Ajanta bao gồm 30 chùa. Hang động được bố trí theo hình móng ngựa, khoét sâu vào trong vách núi đá thẳng đứng cao 76m. Những ngôi chùa được đục khoét sâu trong lòng hang đá, có bàn thờ Phật, đại sảnh để làm lễ. Phía ngoài thường có khoảng 20 hàng cột đá đục liền, trang trí công phu trước khi qua dãy hiên qua đại sảnh.

Chùa hang Ajanta, Ấn Độ (Ảnh: Took - P.A.B)

Stupa (phù đồ) là loại lăng mộ có hình bán cầu lớn, tương tự như biểu tượng nhập Niết bàn của đức Phật. Thời kỳ đầu tiên ra đời, stupa gồm phần thân là hình bán cầu trên nền thấp (Anda). Cột trụ trên đỉnh tháp gồm nhiều tầng hình tròn thu dần lên trên, tiêu biểu cho "ngọn núi của thế giới", mô tả nhận thức của nhà Phật về vũ trụ. Nơi đặt xá lị thường được trang trí hết sức công phu tạo cảm giác huyền bí. Ðiểm nhận biết chính yếu của stupa tại Ấn Độ là các công trình này chỉ có duy nhất một tầng và được xây dựng chủ bằng gạch, đá.

Theo Zing