Năm mới nói chuyện tài lộc: Có nên đặt SƯ TỬ ĐÁ trước cửa nhà không?

Trong văn hóa Trung Quốc, sư tử đá là linh vật chuyên được dùng để canh mộ và nó càng không phải con vật biểu tượng mang lại sự may mắn trong văn hóa Việt Nam. Vậy có nên đặt sư tử đá ở trước cửa nhà không?

Đây là vấn đề khá phức tạp vì để có câu trả lời, chúng ta phải tìm hiểu những kiến thức rộng liên quan tới lịch sử, văn hóa, tôn giáo, kiến trúc... không chỉ của Việt Nam, Trung Quốc mà còn cả ở phương Đông. Tuy nhiên, điều kiện và thời gian không cho phép, Kiến trúc VietAS chỉ xin đưa ra những chi tiết rất vắn tắt sau đây để quý vị gần xa hiểu đúng. Hiểu rồi thì thêm yêu và có ý thức trân trọng, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa thuần Việt, thay vì a dua a còng theo văn hóa ngoại lai bằng sự hiểu biết nông cạn, sai lầm.

Nguồn gốc sư tử đá và vai trò của nó trong phong thủy phương Đông

Bắt nguồn từ Ba Tư: Theo Wikipedia, sư tử đá là một mãnh thú bắt nguồn từ người Ba Tư cách đây khoảng 3000 năm. Phật giáo bắt nguồn từ Ấn Độ lấy sư tử là một biểu tượng. Những đôi sư tử (sư tử đực và sư tử cái) thường có vai trò trấn giữ các pho tượng.

Du nhập vào Trung Quốc: Theo con đường tơ lụa, Phật giáo cùng sư tử đá du nhập vào Trung Quốc thông qua các nước Tây Á cống nạp cho triều đình phong kiến thời nhà Hán, rồi qua Triều Tiên, Nhật Bản và vào Việt Nam.

Cũng có tài liệu cho rằng, hình tượng sư tử bắt nguồn từ nền văn minh Lưỡng Hà và Ai cập cổ đại. Cụ thể là ở gần các kim tự tháp thường được xây tượng nhân sư để bảo vệ lăng mộ và cửa chính để không cho ma tà xâm nhập vào phá vỡ giấc ngủ của Pharaon.

Kể từ khi được du nhập vào lãnh thổ Trung Quốc, sư tử đá được các nghệ nhân hoàn thiện và phát triển mạnh mẽ khiến nó rất phong phú về chủng loại. Sư tử đá trở thành biểu tượng bảo vệ quyền uy của các bậc vua chúa và giai cấp thống trị, là linh vật phô trương bắp thịt, hình thể, chuyên canh mộ Hoàng gia, gác Tử Cấm Thành hoặc mộ táng của quan lại và giới nhà giàu, xa rời đời sống của người dân. Những con sư tử này mang vẻ rất dữ tợn, gân guốc và đầy tính đe dọa.

Hình dáng: Tạo hình sư tử đá chủ yếu ở tư thế ngồi, oai nghiêm, bệ vệ và to lớn. Nó thường được đặt theo đôi ở trước cửa. Con đực có bờm đặt ở phía trái cửa nhìn từ ngoài vào (phía phải cửa nhìn từ trong ra), chân phải của nó đặt lên quả cầu. Con cái không có bờm đặt ở phía phải cửa nhìn từ ngoài vào (phía trái cửa nhìn từ trong ra), chân trái của nó đùa với một chú sư tử con.

Cặp sư tử đá Trung Quốc ở cổng đỉnh Yên Phụ, Tây Hồ, Hà Nội (Ảnh: ape.gov.vn)

Sư tử đá Trung Quốc: Sau đây là một số hình dáng nhận diện sư tử đá kiểu Trung Quốc:

• Đầu to, thân vạm vỡ, tỷ lệ ước 1:3
• Ngực nở, chân mập, móng có vuốt sắc nhọn
• Lông đỉnh đầu nổi khối, mắt tròn miệng vuông
• Mũi cao, răng sắc, tai nhỏ xếch ngược như chiếc lá
• Ức có lông, hàm có râu, con đực đầu có bờm.
• Lưng có dải băng hoặc lông dài phủ kín
• Đuôi cũng có nhiều dạng hoặc hình chiếc lá, hình như bàn tay hoặc như búi sợi tơ
• Lông trước cổ xoăn, giữa ức đeo lục lạc, điểm xuyết sợi anh lạc, có đai gấm.
• Sư tử đực đạp cầu, sư tử cái nô đùa với con.
• Người hay dướn về phía trước để phô trương sức mạnh (Theo báo vov.vn)

Sư tử Nhật Bản: Ở Nhật Bản, kể từ khi đạo Phật được truyền bá vào nước này khoảng vào thế kỷ thứ 6 thì bắt đầu có truyền thống đặt hai con sư tử đứng trước tượng Phật.

Linh vật thuần Việt: Theo nhà nghiên cứu Mỹ thuật Trần Hậu Yên Thế, hình tượng sư tử ở Việt Nam gắn bó với Phật giáo và chủ yếu chỉ xuất hiện vào thời Lý – Trần. Nó có đặc điểm ngoại hình hoàn toàn khác với sư tử của Trung Quốc, “mang tính hòa đồng với con người, vì con người mà tồn tại, tạo mưa thuận gió hòa”. Cụ thể là:

• Hàm răng có số lượng lớn.
• Bề mặt răng rất bằng phẳng, nếu nhìn kỹ có hoa văn ở bên trong chứ không sắc nhọn.
• Thiếu hai chiếc răng nhọn từ dưới đâm lên.
• Bờm rất mỏng, ép sát vào cơ thể và tạo hình hoa mỹ, đôi khi dựng ngược lên giống con rồng
• Đuôi mềm mại, uyển chuyển, đều đặn
• Trông hiền từ, mềm mại và không phô diễn sức mạnh hình thể.

Đặt sư tử đá trước nhà để hóa giải sát khí, thúc đẩy tài vận là hoang đường

Làm theo vì kém hiểu biết: Ở nước ta, do không hiểu biết, đã có không ít người nghe những lời đồn thổi hoang đường cho rằng sư tử đá có khả năng hóa giải sát khí, thúc đẩy tài vận nên đã thỉnh, tặng, biếu hoặc cung tiến cho rất nhiều đền, chùa, các khu di tích, cơ quan, xí nghiệp, thậm chí là nhà ở dân dụng… tượng sư tử đá kiểu Trung Quốc về đặt ở trước cửa.

Chẳng thể có tâm trạng an hòa khi cứ đi đi lại lại nhìn thấy những con vật nhe nanh, giơ vuốt, trợn mắt, há miệng như sắp “ăn tươi nuối sống” người ta đứng ở trước cửa. Chưa kể, điều này hoàn toàn không đúng với truyền thống văn hóa và thuần phong mỹ tục Việt Nam. Bởi con vật mang lại may mắn trong văn hóa Việt là con nghê, chứ không phải là sư tử đá.

Con nghê đá, linh vật may mắn trong văn hóa Việt Nam ở đền Đinh Tiên Hoàng, Hoa Lư, Ninh Bình (Ảnh: Wikipedia)

Can thiệp của cơ quan chức năng: Cách đây bốn năm (tức năm 2014), Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đã kịp thời can thiệp bằng cách ra Công văn số 2662/BVHTTDL-MTNATL 2014 về việc không sử dụng biểu tượng, sản phẩm, linh vật không phù hợp với thuần phong, mỹ tục Việt Nam. Một trong số đó có sư tử đá Trung Quốc.

Lí do sư tử đá không phải là con vật may mắn trong văn hóa Việt: Nhà Phong thủy học Nguyễn Vũ Tuấn Anh, Giám đốc Trung tâm Lý học Đông Phương cho biết: “Theo phong thủy, đặt sư tử đá trước cửa là tối kỵ. Bởi sư tử đá xung sát khí rất mạnh nên không thích hợp với doanh nghiệp, nhà dân, công sở, đình chùa”. Hay theo Nguyễn Mạnh Linh - Viện Quy hoạch và Kiến trúc xây dựng - ĐHXD: “Đặt ở nhà dân sẽ tạo ra sát khí ngược, "át vía" lại chính chủ nhà”  ...

Còn theo Giáo sư Trần Lâm Biền – người nhiều năm nghiên cứu về tín ngưỡng, văn hóa cho biết: Không có bất cứ tài liệu nào ghi chép về việc sư tử đá Trung Quốc đặt hai bên cửa mang lại may mắn và tài lộc cả.

Tượng sư tử đá kiểu Trung Quốc đặt ở bên trái (nhìn từ trong ra) của một căn biệt thự cao cấp ở Hà Nội

Như vậy, có nên đặt sư tử đá trước cửa nhà không tự quý vị đã có câu trả lời. Chúng ta là người Việt thì phải theo thuần phong mỹ tục của người Việt. Không nên nghe theo những lời bịa đặt thiếu căn cứ mà du nhập văn hóa ngoại lai bừa bãi làm ảnh hưởng tới hình ảnh tốt đẹp của đất nước, chưa kể lợi bất cập hại, cầu tài rước lộc chưa thấy đâu mà mình lại tự hại mình.

Tổng hợp